Zazdrość - czym jest? Rodzaje, przyczyny, objawy. Zazdrość chorobliwa

Zazdrość jest uczuciem, zaliczanym do emocji złożonych. Jej odczuwanie pojawia się w wieku przedszkolnym, około 4-5 roku życia. Zazwyczaj w pewnym stopniu towarzyszy nam przez całe życie. Zazdrośni możemy być o kogoś, o coś. Zwykle zazdrość kojarzy się nam z czymś negatywnym, czego możemy się wstydzić.

Czasami jednak, łagodna forma zazdrości może okazać się korzystna, gdyż dodatkowo nas motywuje i rozbudza aspiracje życiowe. Warto jednak pamiętać o chorobliwej zazdrości, która zniszczyć może nie tylko związek ale i przyjaźń czy pozycję w pracy.

Czym jest zazdrość?

Zazdrość to emocja złożona, obejmująca uczucie frustracji i złości w momencie, gdy ktoś znajduje się w lepszej pozycji niż my, ma czegoś więcej, posiada coś lepszego. Zazdrość może także dotyczyć drugiej osoby: jesteśmy zazdrośni o kogoś, kto jest nam bliski, gdyż obawiamy się go utracić. Jest to typowe w związkach nieformalnych ale i małżeńskich, nawet wieloletnich.

Rodzaje zazdrości - jak objawia się zazdrość?

Zazdrość jest uczuciem o wielu przyczynach, różnorodnych objawach ale i ma wiele rodzajów. Najwcześniej w naszym życiu pojawia się zazdrość dziecięca. To normalny i naturalny rozwojowo rodzaj zazdrości. Później pojawić się może zazdrość w grupie rówieśniczej oraz zazdrość w przyjaźni. Najpowszechniejszym typem zazdrości jest zazdrość w związku. Co ciekawe, to uczucie towarzyszyć nam może też w pracy, gdzie zazdrościmy kolegom i koleżankom pozycji czy osiągnięć.

Zazdrość u dziecka - o zabawki i rodzeństwo

Zazdrość jako uczucie u dzieci pojawia się w okresie przedszkolnym, czyli mniej więcej w 4-5 roku życia. Dziecko w tym czasie zdolne jest już do przeżywania emocji złożonych, w tym wstydu czy poczucia winy. Zaczyna rozumieć związki przyczynowo-skutkowe, czyli wiązać swoje czyny z ich konsekwencjami, np. gdy zniszczy zabawkę, nie będzie mogło się już nią bawić. W tym czasie zazdrość dziecięca może wynikać z wielu przyczyn. Pierwsza z nich to zazdrość o to, co posiada kolega, koleżanka czy rodzeństwo. Dziecko może być zazdrosne o lepsze zabawki, ładniejsze ubranka (np. z bohaterami bajek) ale również pozycję wśród rówieśników. Zazdrość tego typu może objawiać się poprzez bunt, np. dziecko nie chce bawić się z określonymi kolegami, mówi otwarcie, że kolega/koleżanka ma coś lepszego, że jego/jej nie lubi. Dziecko może tez świadomie prowokować kłótnie a nawet bójki z rówieśnikami, którym czegoś zazdrości. Mogą pojawiać się próby szantażu na rodzicach czy dziadkach, np. dziecko może twierdzić, że mama go nie kocha, bo nie chce kupić mu takiej zabawki, jaką ma kolega.

Jak reagować? Paradoksalnie, dziecięca zazdrość to doskonała okazja do zapoznania dziecka z wartościami, jakie są ważne w życiu. Należy tłumaczyć dziecku, że miarą wartości człowieka nie jest to, co posiada ale to, kim jest. Dziś, w dobie smartfonów oraz nowoczesnych komputerów i innych gadżetów nie jest to łatwe ale możemy posłużyć się przykładem swoim czy swoich rodziców. Wyjaśniajmy dziecku, że babcia może i nie ma najnowszego modelu komórki, tata nie jeździ nowoczesnym samochodem ale są kochani, dobrzy, życzliwi i pomocni. Uczmy dziecko, że to cechy charakteru, zwłaszcza te dobre, świadczą o człowieku, a nie to, co posiada czy w co się ubiera. Opowiadajmy o ludziach, którzy są biedni, możemy zaproponować dziecku, aby oddało nieużywane zabawki czy ubranka ubogiej rodzinie z dziećmi czy zabrać ją do schroniska dla zwierząt i wyprowadzić na spacer bezpańskiego psa. Zachęcamy dziecko do dzielenia się, choćby z nami kanapką, bądźmy jednak dla niego najlepszym przykładem: dzielmy się, współczujmy, nie oceniajmy po wyglądzie, nie patrzmy stereotypowo. Uczmy w ten sposób dziecko tolerancji, wrażliwości i empatii: to najlepszy na to czas.

Ponadto, gdy dziecko jest w tym wieku, rodzice zwykle decydują się na posiadanie kolejnej pociechy. Zazdrość dziecięca może więc być związane z pojawieniem się rodzeństwa. Maluch może być zazdrosny o to, że rodzice więcej czasu poświęcają drugiemu dziecku, że kupują u ubranka i zabawki, że dziadkowie i dalsza rodzina zachwycają się noworodkiem. Jak objawiać się może ten typ zazdrości? Dziecko może wykazywać niechęć do rodzeństwa, niechętnie na nie patrzy, nie chce asystować przy czynnościach pielęgnacyjnych, reaguje buntem i zniecierpliwieniem na próby zajmowania się noworodkiem przez rodziców. Demonstruje także niechęć i oburzenie, gdy ktoś inny z rodziny, np. dziadkowie, interesują się młodszym rodzeństwem. W skrajnych przypadkach obserwujemy zachowania agresywne, np. dziecko zabiera zabawki młodszemu, może je nawet szczypać czy uderzyć.

Gdy opiekunowie nie reagują na objawy dziecięcej zazdrości, po pewnym czasie może ona przybrać na sile, co objawiać się będzie wykształceniem nieprawidłowej więzi między rodzeństwem. Jak więc reagować na objawy dziecięcej zazdrości o rodzeństwo? Bardzo istotne jest odpowiednie przygotowanie dziecka na pojawianie się młodszego rodzeństwa. Około 5 miesiąca ciąży warto zdecydować się na poinformowanie pociechy, że będzie miała brata lub siostrę. Powiedzmy, że mama i tata bardzo go kochają i kochają też siebie nawzajem, dlatego będą mieli jeszcze jedno dziecko, a ono będzie miało braciszka lub siostrzyczkę. Nawet, gdy dziecko zareaguje bardzo optymistycznie, podejdźmy do tego z dystansem: dziecko w wieku przedszkolnym nie ma wyobrażenia o tym, jak zmieni się życie rodzinne po pojawieniu się w domu noworodka. Postarajmy się je na te zmiany przygotować.

Po pierwsze, opowiedzmy dziecku, że maluszek będzie wymagał tego, żeby się nim opiekować: mama będzie go karmić, tata przewijać ale i starsze dziecko będzie miało swoje zadania, np. przynoszenie ubranek czy pieluszek, podawanie butelki, itp. Po drugie, powiedzmy dziecku, że jego rodzeństwo będzie malutkie, że nie będzie umiało mówić i chodzić i wspólnie będzie trzeba go wszystkiego nauczyć. Po trzecie, zapewniajmy dziecko, że każde z nich będziemy kochać równie mocno i że nie jego osiągnięcia będą dla nas równie ważne, co młodszego dziecka. O podobne zapewnienia poprośmy rodzinę, w tym dziadków.

Zazdrość w przyjaźni - zazdrość o oceny, sympatię i sukcesy

Przyjaźń to jedno z najpiękniejszych uczuć, jakie może nas łączyć z drugim człowiekiem. To relacja, oparta na wzajemnym zaufaniu, zrozumieniu oraz akceptowaniu swoich zalet i wad. Niestety, nawet piękna przyjaźń nie jest wolna od zazdrości. Kiedy może się pojawić, jak się objawia i jak ja zwalczyć?

W relacji rówieśniczej zazdrość może pojawić się w już w szkole. O to może być zazdrosne dziecko czy nastolatek? Zapewne o oceny szkolne, oraz osiągnięcia koleżanek i kolegów. Nie da się ukryć, że w szkole trwa rywalizacja: o stopnie, nagrody, świadectwa ale i pozycję w grupie. Zazdrość ta może objawiać się jawną niechęcią do danej osoby ale i wyśmiewaniem jej osiągnięć, przezywaniem jej, np. określanie mianem kujona. Nastolatek może też zazdrościć koleżankom i kolegom tego, że są już w związku, że już mają za sobą pierwszy pocałunek. Zazdrość tego typu jest naturalna w tym okresie rozwoju.

Z zazdrością w przyjaźni mamy też do czynienia w okresie dorosłości, kiedy - wydawać by się mogło - że w pełni panujemy już nad swoimi emocjami. Niestety, nic bardziej mylnego, a czasy w jakich żyjemy, wcale nie ułatwiają nam tego zadania. Szereg portali społecznościowych, gdzie możemy do woli chwalić się swoimi dokonaniami, osiągnięciami i tym, co posiadamy, może rodzić w innych uczucie zazdrości. Podobnie jest z nami: gdy obserwujemy, że koleżanka wrzuciła na profil zdjęcia z przystojnym mężem na tle dużego domu przy pięknym samochodzie, może ukłuć nas uczucie zazdrości o to, co ma. Zazdrość pojawić się może też w przypadku, gdy przyjaciel osiągnął to, czego nam się nie udało. Wtedy zazdrość może przysłonić uczucie sympatii do niego i udajemy jedynie, że cieszmy się z jego sukcesu.

Co z tym zrobić? Przede wszystkim odpowiedzmy sobie na pytanie, czy aby na pewno bylibyśmy bardziej szczęśliwi z tym, co posiada nasz przyjaciel czy przyjaciółka. Czy jest to nam potrzebne do szczęścia? To doskonała okazja to zrobienia bilansu swojego życia: tego, co osiągnęliśmy, co jeszcze chcemy osiągnąć. Pozwoli nam to na ustalenie, czego nam w życiu brakuje. A może tak naprawdę jesteśmy szczęśliwi z tym, co mamy? A co z sukcesem przyjaciela? Odpowiedzmy sobie przede wszystkim na pytanie, czym jest przyjaźń i czy w prawdziwej przyjaźni jest miejsce na zazdrość? Co nie pozwala nam cieszyć się w powodzenia tak bliskiej nam osoby? Sukces przyjaciela w pewnym znaczeniu jest naszym sukcesem i powinniśmy go świętować tak, jak własny. Przyjaciel z pewnością podobnie zareagowałby na nasze osiągnięcia.

Zazdrość w pracy - zazdrościmy pensji, osiągnięć i kompetencji

Nierzadko pojawia się również zazdrość w pracy: jesteśmy zazdrośni o to, że koledzy są bardziej doceniani, mają wyższe pensje, większe kwalifikacje, lepiej im się wiedzie. Zwykle jednak warto przeanalizować swoje życie i dokonania i postarać się również czymś zaistnieć w miejscu pracy, doskonałym rozwiązaniem są dodatkowe kursy czy zdecydowanie się na udział w ważnym projekcie. Skupieni na zazdrości nie zauważamy często, jak wiele możliwości rozwoju i zarobku tracimy.

Zazdrość w związku - norma czy jednak powód do niepokoju?

Najpopularniejszym rodzajem zazdrości jest zazdrość w związku, obejmująca uczucie lęku o utratę partnera bądź o to, że nas zdradzi. Lekka zazdrość jest całkowicie naturalna, udowadnia siłę naszych uczuć oraz chęć bycia z daną osobą. Gdy jesteśmy w związku, zwłaszcza niedługo, niewielka zazdrość ze strony partnera jest dla nas dowodem uczuć i wręcz powodem do dumy. Zdarza się jednak,  że zazdrość - zwłaszcza w związku - z lekkiej i niegroźnej staje się uczuciem chorobliwym, negatywnie wpływającym na nas i naszą relację.

Chorobliwa zazdrość - jak ją rozpoznać? Skutki nadmiernej zazdrości

Sama w sobie zazdrość nie jest niczym złym, jednak nasilona: może stać się powodem kłótni w pracy, rodzinie, a nawet… rozpadu związku, czy rozwodu. Jak rozpoznać chorobliwą, wręcz zaborczą zazdrość? Przede wszystkim uczucie to nas ogarnia, jest bardzo silne i stale je odczuwamy. Staramy się kontrolować daną osobę, nieustannie myślimy o przedmiocie naszej zazdrośni, jesteśmy podejrzliwi, niemili, nieufni. Chorobliwa zazdrość prowadzi do pogorszenia nastroju w kierunku depresyjnego, a nawet myśli i prób samobójczych! Z obsesyjną zazdrością warto walczyć, gdyż nietrudno przekroczyć granicę normalnej, "zdrowej" zazdrości od uczucia patologicznego, które przejmuje kontrolę nad naszym życiem.